|
тушунилади. Аҳд эгаси кофирдир. У бир кофирни ўлдириб қўйса худди мусулмон каби ўлдирилмаслиги ҳадисдаги кофир калимасидан мурод зиммий эмас, ҳарбий кофир эканлигига далолат қиляпти. Буни Росулуллоҳ с.а.в. ҳузурига бир яҳудийни ўлдириб қўйган мусулмонни олиб келинганида уни қатл қилгани ҳақидаги ривоят қувватлайди», деб тушунишди. Бундай турлича тушуниш сабабли битта ҳукм ҳақидаги раъй турлича бўлди. Кўплаб оят ва ҳадислар ҳақида шундай бўлди. Битта ҳукм ҳақида раъйларнинг турлича бўлиши мусулмондан улардан бирини олишни талаб қилади. Чунки уларнинг ҳаммаси шаръий ҳукмлардир. Аллоҳнинг битта шахс ҳақидаги ҳукми эса бир нечта бўлмайди. Шунинг учун битта ҳукмни тайин қилиб олиш зарур. Шунга асосан мусулмон бирон ишни қилар экан шаръий ишни табанний қилиши лозим ва қочиб қутилиб бўлмайдиган иш бўлиб қолди. Фарз ёки мандуб ёки ҳаром ёки макруҳ ёки мубоҳ бўладими, битта ҳукмга амал қилиш вожиблигининг ўзиёқ муайян ҳукмни табанний қилиш вожиблигини тақозо қилади. Шунинг учун ҳар бир мусулмон бирон ишни қилиш учун ҳукмларни олар экан муайян шаръий ҳукмни табанний қилиши вожиб бўлиб қолди. У мужтаҳид бўладими ёки муқаллидми, халифами ёки бошқасими, бунинг фарқи йўқ. Агар бир муайян ҳукмни табанний қилса бу шаръий ҳукм унинг ҳаққида Аллоҳнинг ҳукми бўлиб қолади ва фақат шу ҳукм бўйича амал қилиши, уни одамларга таълим бериши ва Исломга шу ҳукм бўйича даъват этиши унга мажбурий бўлиб қолади. Чунки мусулмоннинг ҳукмни табанний қилишининг маъноси шу ҳукмга амал қилиш, уни бошқаларга таълим бериш ва Ислом ҳукмлари билан фикрларига даъват қилаётган пайтда унга даъват қилишдир. Шунинг учун мусулмон бир муайян ҳукмни табанний қилар экан шу ҳукмнинг айнан ўзи унинг ҳаққида Аллоҳнинг ҳукми бўлиб қолади ва уни тарк қилиши жоиз бўлмайди. Фақат қуйидаги тўрт ҳолатдагина тарк қилиши мумкин: Биринчиси: Унга ўз далилининг заифлиги аён бўлиб қолиши ва ундан кўра кучлироқ далил пайдо бўлиб, шу кучли далил далолат қилган нарса Аллоҳнинг ҳукми эканига ишонч ҳосил қилиши. Бу пайтда ўзи табанний қилган нарсани тарк қилиб, янги раъйни табанний қилиши вожиб бўлиб қолади. Чунки шу янги раъй унинг учун Аллоҳнинг ҳукми бўлиб қолади. Иккинчиси: Гумонида бу янги раъйни истинбот борасида ўзидан кўра олимроқ, далил келтиришда аниқроқ ва шариатни атрофлича
178-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247